Etiket: dehb

DEHB ve Telefon-Tablet Kullanımı: Çocuklar İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler

DEHB ve Telefon-Tablet Kullanımı: Çocuklar İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler

Posted on by Emre

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocuklarda yaygın görülen nörogelişimsel bir durumdur ve genellikle dikkat sorunları, hiperaktivite ve dürtüsellikle kendini gösterir. Günümüzde teknolojinin hızla gelişmesi ve çocukların telefon, tablet gibi dijital cihazlarla erken yaşta tanışması, DEHB’li çocuklar için hem fırsatlar hem de riskler barındırmaktadır. Bu yazıda, DEHB ve telefon-tablet kullanımı arasındaki ilişki, olası etkileri ve ailelerin dikkat etmesi gereken noktalar ele alınacaktır.

DEHB’li Çocuklarda Telefon ve Tablet Kullanımının Etkileri

1. Dikkat ve Konsantrasyon Üzerindeki Etkiler

Kısa ve hızlı değişen görseller ve sesler içeren dijital içerikler, DEHB’li çocukların dikkatini çekebilir, ancak aynı zamanda dikkat sürelerini kısaltarak gerçek dünyadaki uyaranlara karşı tepkide zorluk yaratabilir. Sürekli yüksek uyarıma maruz kalmak, dikkat dağınıklığını artırabilir.

2. Hiperaktivite ve Davranış Problemleri

Telefon ve tablet kullanımının aşırı ve kontrolsüz olması, DEHB’li çocuklarda hiperaktivite belirtilerini şiddetlendirebilir. Özellikle hızlı tempolu oyunlar ve videolar, çocuğun davranışlarını daha dürtüsel ve sabırsız hale getirebilir.

3. Uyku Düzeni Bozuklukları

Elektronik cihazların yaydığı mavi ışık, melatonin hormonunun üretimini engelleyerek uyku kalitesini düşürebilir. DEHB’li çocukların zaten uyku problemleri olabileceği düşünüldüğünde, aşırı ekran süresi uyku düzenini daha da olumsuz etkileyebilir.

4. Sosyal İlişkiler ve Empati Gelişimi

Dijital cihazlar karşısında uzun süre vakit geçirmek, yüz yüze sosyal etkileşimleri azaltabilir. DEHB’li çocuklarda sosyal becerilerin gelişimi zaten zor olabilir; ekran başında geçirilen zamanın fazlalığı bu zorlukları artırabilir.

Pozitif Kullanım İçin Öneriler

1. Ekran Süresini Sınırlayın

Uzmanlar, 2 yaş altındaki çocuklara ekran kullanımının önerilmediğini ve 2-5 yaş arasında ekran süresinin 1 saatten fazla olmaması gerektiğini belirtir. DEHB’li çocuklarda ise ekran süresi bu seviyelerde veya daha az tutulmalı, çocuğun bireysel ihtiyaçları göz önünde bulundurulmalıdır.

2. Kaliteli ve Eğitici İçerik Seçimi

Çocuğun yaşına uygun, eğitici ve geliştirici içerikler tercih edilmelidir. Hızlı tempolu, şiddet içeren veya aşırı uyarıcı dijital oyunlardan kaçınılmalıdır.

3. Ekran Kullanımı İçin Net Kurallar Belirleyin

Telefon ve tablet kullanımına ilişkin günlük veya haftalık sınırlar koyun. Ekran öncesinde ve sonrasında fiziksel aktivite veya sosyal oyunlar gibi alternatifler sunarak denge sağlamaya çalışın.

4. Aile Modeli Olun

Ebeveynlerin kendi teknoloji kullanımını sınırlaması, ve özellikle yemek saatleri, uyku öncesi gibi zamanlarda cihaz kullanımını azaltması çocuklar için olumlu rol model oluşturur.

5. Uyku Öncesi Ekran Kullanımını Engelleyin

Mavi ışığının uyku kalitesine zarar vermemesi için, çocuğun uyku öncesi en az bir saat ekran kullanmaması sağlanmalıdır.

6. Sosyal ve Fiziksel Aktiviteleri Destekleyin

Dışarıda oyun oynamak, spor faaliyetlerine katılmak gibi etkinlikler, DEHB semptomlarının yönetiminde faydalı olur ve ekran süresiyle dengeyi sağlar.

Çocuklarda DEHB ve Beslenme İlişkisi: Bilinmesi Gerekenler

Çocuklarda DEHB ve Beslenme İlişkisi: Bilinmesi Gerekenler

Posted on by Emre

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocukluk döneminde sık karşılaşılan nörogelişimsel bir bozukluktur. Bu durum, çocuğun dikkatini sürdürmekte zorluk yaşaması, aşırı hareketlilik ve impulsif davranışlarla kendini gösterir. DEHB’nin tedavisinde farklı yöntemler bulunmakla birlikte, beslenme düzeninin bu süreçte önemli bir rolü olduğu giderek daha fazla vurgulanmaktadır. Bu yazıda, DEHB ile beslenme arasındaki ilişki, hangi besinlerin destekleyici olabileceği ve dikkat edilmesi gereken noktalar ele alınacaktır.

DEHB Nedir?

DEHB; çocuklarda dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileri ile ortaya çıkan bir durumdur. Hem akademik başarıyı hem sosyal ilişkileri etkileyebilir. DEHB’nin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin etkileşimi olduğu düşünülmektedir.

DEHB ve Beslenme Arasındaki Bağlantı

Araştırmalar, bazı besinlerin DEHB semptomlarını artırabileceği veya azaltabileceği hipotezini gündeme getirmiştir. Beslenme tek başına DEHB’yi tedavi etmez; ancak doğru beslenme programları çocukların semptomlarını hafifletmede yardımcı olabilir.

1. Kan Şekerindeki Dalgalanmalar

Yüksek şekerli ve rafine karbonhidrat yoğun beslenme, kan şekerinde hızlı yükseliş ve düşüşlere neden olabilir. Bu dalgalanmalar, hiperaktivite ve dikkat sorunlarını kötüleştirebilir. Bu nedenle kan şekerinin daha dengeli kalmasını sağlayan tam tahıllar, protein ve sağlıklı yağlar önemlidir.

2. Omega-3 Yağ Asitleri

Omega-3 yağ asitleri, özellikle EPA ve DHA, beyin fonksiyonları için kritik öneme sahiptir. DEHB’li çocuklarda omega-3 eksikliği olduğu bazı çalışmalarla gösterilmiştir. Balık yağı takviyesi veya omega-3 açısından zengin balıklar (somon, uskumru) beslenmeye eklenerek belirtiler hafifletilebilir.

3. Katkı Maddeleri ve Boyar Maddeler

Bazı araştırmalar, yapay renklendiriciler ve koruyucular içeren gıdaların DEHB semptomlarını şiddetlendirebileceğini göstermiştir. E-102, E-110 gibi bazı boyar maddelerin hiperaktivite üzerinde etkili olduğu düşünülmektedir. İşlenmiş ve paketli gıdalar mümkün olduğunca azaltılmalıdır.

4. Mikronutrient Eksiklikleri

Magnezyum, çinko, demir gibi minerallerin eksikliği DEHB semptomlarını kötüleştirebilir. Özellikle demir düzeyi düşük çocuklarda dikkat sorunları artabilir. Dengeli bir vitamin-mineral alımı önemli olduğu gibi, doktor kontrolünde eksiklik durumunda takviye yapılabilir.

5. Protein Alımı

Proteinler, beyin kimyasallarının yapımı için gereklidir. Özellikle sabah kahvaltısında yeterli protein almak, gün boyunca daha iyi dikkat ve performans sağlayabilir.

DEHB’li Çocuklar İçin Önerilen Beslenme Alışkanlıkları

  • Düzenli ve Dengeli Beslenme: Öğün atlamadan, protein, kompleks karbonhidrat ve sağlıklı yağlar içeren beslenmek.
  • Taze Sebze ve Meyve: Bol miktarda vitamin ve mineral desteği sağlar.
  • Şeker ve İşlenmiş Gıdaların Azaltılması: Rafine karbonhidrat ve aşırı şeker tüketimi sınırlandırılmalı.
  • Omega-3 İçeren Gıdaların Eklenmesi: Haftada en az iki kez yağlı balık tüketimi önerilir.
  • Katkı Maddelerden Uzak Durma: Gıda boyaları, koruyucular ve katkı maddeleri içeren gıdalar mümkünse beslenmeden çıkarılmalı.

Beslenme Düzeninin DEHB Tedavisindeki Yeri

Beslenme, DEHB tedavisinde destekleyici bir unsurdur ancak tek başına yeterli değildir. Genellikle psikolojik destek, davranış terapileri ve gerekiyorsa ilaç tedavisi ile birlikte ele alınmalıdır. Beslenme ile ilgili değişiklikler, semptomların azalma yoğunluğunu etkileyebilir, çocuğun genel sağlığını iyileştirebilir ve tedaviye olumlu katkı sağlar.

Sonuç

Çocuklarda DEHB ve beslenme arasında güçlü bir ilişki vardır. Sağlıklı ve dengeli beslenme alışkanlıklarının kurulması, DEHB semptomlarının hafifletilmesinde etkili olabilir. Ebeveynlerin, doktor ve diyetisyen iş birliğiyle, çocuklarının beslenme düzenini gözden geçirmeleri önem taşır. Doğru beslenme, DEHB ile mücadelede bir destek aracı olarak kullanıldığında, çocuğun yaşam kalitesi önemli ölçüde iyileşebilir.