- Kimlik, bireyin ben kimim sorusuna verdiği cevaplardan oluşmaktadır. Bireyin çocukluk dönemindeki yeteneklerini, becerilerini ve özdesimlerini kimlik olarak adlandırılarak, bireyi yeni, tutarlı bir çevre ya da yapı içerisinde yeniden değerlendirmeye ve yeniden düzenlemeye zorlamaktadır.
- Kimlik gelişimi sırasında ergen kuvvetli ve zayıf yanlarının daha çok farkına varır.
- Erikson Psikososyal Gelişim Evreleri
E.Erikson’a göre kimliğin iki temel işlevi vardır:
1) Bireyin kendini farklı ve ayrıcalıklı ve “biricik” hissetmesi. (Bireyin değişmediği)
Farklılık, ayrılık, biriciklik
2) Diğer bireylerle aynı ve ait olduğu bir toplumun olacağı (Ait olma)
Aynılık, benzerlik
- Önemli olan biricikliği koruyarak paylaşmak
“Bireysel biricikliğin sürekliliği”
- Psikososyal moratoryum Ergen ilişkileri, dini, siyaseti,aşkı vb. sorgulamalara gidiyor. Bir bekleme askıya alma dönemi. Ama yoğun bir durgunluk dönemi. Ergen kimliğini oluşturmak için bir çok girişimlerde bulunuyor.
- Bağlanma : Bu seçimde tercihler ve kişisel yatırımlar(örneğin, nişanlanmak,meslek seçmek,ideoloji belirlemek)
- Keşif: Anlamlı seçenekler arasında ergenin seçim sürecine girmesi
- Amaç
Erikson: Bir kimlik duygusu
Kişisel bir kimliğe sahip olmanın bilinçli duygusu iki spontan gözleme dayanır: zaman ve mekan içinde kişinin varlığında aynılık ve sürekliliği algılaması, başkalarını bu aynılık ve sürekliliği fark ettiğini algılaması.
Çocuk yılları boyunca ardarda ego sentezleri ve yeniden sentezleri ile yavaş yavaş oluşan bir şekildir. Ağır bir biçimde kişisel libidinal gereksinmeleri, kapasiteleri, anlamlı özdeşleşmeleri, etkili savunmaları, başarılı yüceltmeleri ve tutarlı rolleri kümeleştiren bir şekildir.
- Erinlik + Toplumun talepleri = Bunalım
- Ters kimlik Ergen sağlıklı bir kimlik oluşturamazsa, hiçbir kimliğe sahip olmamak yerine kendi seçimi doğrultusunda veya çevrenin etkisiyle toplumun tam zıttı davranışlarda bulunabilir. (Çeteler, uyuşturucu grupları,fahişelik gibi)
2. Marcia’nın Kimlik Gelişimi
- Görüşme teknikleri
- Bunalım ve yüklemlemeler (mesleki, ideoljik) varlığı ve yokluğu önemli
- Kimlik bunalımı Bireyin kimliği ile ilgili alternatifleri görmesi, sorgulaması. Bireyin kimliğiyle ilgili düşünsel düzeydeki her tür sorgulama.Sistemli bir analiz söz konusu
- Bağlanma Bireyin kimliğiyle ilgili seçenekler arasında verdiği kararları ifade ediyor. Kendine birtakım şeylere bağlamış olması gerekiyor. Bunların varlığı ya da yokluğuna göre kimlik statüleri belirleniyor.
Marcia’nın Kimlik Statüleri
| İpotekli | Morotoryum | Başarılı | Dağınık | |
| Bunalım | – | + | + | – |
| bağlanma | + | – | + | – |
- Kimlik dağınıklığı= Arayışın olumsuzlukla sonuçlanması, kendine uymayan bir yere ait oluyor. Bir bütünlük yok. Bir süre karar verme deneyimleri yaşıyor. Bunalım yok, sorgulama sistemli değil.Sürekli bir kimlikte değildir.
- İpotekli kimlik = Ergenin dış dünyadaki seçimleri kendisi için değerlendirmemesi durumudur. Çevresi tarafından oluşturulan hazır bir kimlik var ve o kimliği benimseme eğiliminde oluyor. Kendisi için uygunluğu konusunda bir sorgulama söz konusu değil. Kişilerarası ilişkiler, ideoloji ve meslek konularında oluyor.
- Moratoryum= Bireyin kendisiyle ilgili çok yoğun sorgulamalar içinde olduğu bir süreçtir. Bunalım söz konusudur; ama henüz bir bağlanma yoktur. Karar verme sürecini yaşamakta ama genel bir yüklenme söz konusudur.
- Başarılı kimlik= Bunalımı yaşamış kendi için gerekli seçimleri görmüş, bu seçeneklerle ilgili sorgulamalar yapmış ve bağlanmalar gerçekleştirmiştir. Kararlar almıştır.
Kimlik Statüleri ve Anababalık
- İpotekli, kimlik durumundaki ergenlerin ana-babaları ile çok yakın ve sevgiye dayalı bir ilişki içinde olduğunu görmekteyiz. Ketleyici- bağımlı- engelleyici sevgi.
- Dağınık, kimlik durumundaki ergenlerin anababalarından uzak ve reddedici davrandıkları görülmüş
- Moratoryum kimlik durumundaki ergenlerin anababalarıyla ilişkileri dengesiz bulunuyor.
- Başarılı kimlik durumundakiler ise ana-baba koruyucu değil, çocuğa destek ve onay sağlıyor.
Cinsiyet Rolü Gelişimi
- Ergenlik döneminde cinsiyet rolünün toplumsallaşması
- Ergenler toplumdaki erkekliğe ve kadınlığa yönelik cinsiyet kalıpyargılarını gözlemleyerek cinsiyet farklılığını görür.
- Günümüzde kimlik gelişimi özellikle kentsel, eğitimli, heterojen ortamlarda uzamaktadir.